Iran

I carry stones on my shoulders,
stones of words
stones of rhymes
and from the sweating sunset that awakens
night 
        in the pit of its darkness,
and becomes pitch black
in the blindness of a coffin
The song remains breathless
fearing an explosion of silence,
I work
        and work
                work
and from stones of words
                I construct,
steady,
        a wall,
Until I build the roof of my poetry over it
Until I sit down inside it
and become a prisoner…

That’s how I am. Maybe I’m an idiot!
Who knows
        that I must
carry the stones of my own prison
like the Son of Mary His cross,
not like you
who shape the handle of your hangman’s whip
                                from you brothers’ bones
who weave the threads of your executioner’s lash
                                from your sisters’ tresses
who set your fathers’ broken teeth
                                like gems on the dictators’ whip.

*

And I am carrying the heavy stones of rhyme on my shoulders,
I trap myself
        in the prison of poetry
Like an image in a frame
imprisoned in a case.
It might be 
        a stupid image 
                of an immature man:
The me of the past is 
        lost
My childish vision
        in his eyes,
and I am older now with
the same smile that was
        on his lips,
And today I look back
in regret
at his sins!

An image like no other
which, had it forgotten his smile,
and burrowed into his cheeks
                        searching for life
If his brow had wrinkled
from the passage of time, chained up and enslaved,
would have been me!

It would have been me,
through and through!

It would have been me who silently carried the stones of my prison
on my shoulders
and trapped my soul’s struggle
within a frame of words
which leaves their silence
        in a vacuum of songs
which burrow into the desert of colors
        with unseeing eyes…
It would have been me,
through and through!

It would have been me who removed my smile from my memory,
Just look at my cheeks…
Just look at my brow…

That’s how I am
—a prisoner in walls made from melodies and mute words—
That’s how I am!
I have imprisoned my image in its frame
My name in my poetry
My foot in the chain of my wife
My tomorrow in my offspring
My heart in your grip…
Hand in hand with you
                you whose warm blood
you give to the soldiers
                of the death squad who are trembling from the cold
to drink,
their gaze
        foolish frozen.
You
Who are struggling to break the walls of the crypt of your present moment
Through your confidence, you support
                on elbow
the flow of your ivory skulls
and from the valve of pain
get a taste of tomorrow’s bright palace
with a bite of your struggle’s epic.
You…
And I…
You and I
Not those who fashion
a dagger
        for their own liver
a prison
        for their bodies
a rope
        for their necks
Not those yet more alienated ones
who light up the furnace of your hangman
with the firewood of my garden
and bake the bread of my executioner
in the ashes of your children.

*

And tomorrow when I am buried in the bloody, feverish ground,
you will pull my image out from under the wall,
from the wall of my house.

A stupid image that laughs
at darkness and defeats
with chains and hands.
You will ask it:
        “Image like no other,
        What are you laughing at?”
And you will hang it up
        once more
upside down
with its face to the wall!
And I will go along with it,
with you and for you
—for you to whom I am a friend—
I will go through my future as I did my past, carrying on my shoulders
stones of words
stones of rhymes
to build a prison and lock myself up within it,
a prison of love.

Love of men
and women

Love of flutes
                dogs
                        and shepherds

Love of anticipation,
and counting the fingers of crystal rain
                        on a window pane
Love of factories
                fists
                        and guns…

Love of the map of a donkey’s body
with the parallels of its ribs
with the mountains of its pelvis
and the strait of a whip
with its red water.

Love of your tears
                on my cheek
and my happiness
        in your smile

Love of thistles,
nettles, and wild thyme,
and the green blood of chlorophyll
in a trampled leaf’s wound

Love of a city coming into its own
so it might be loved
Love of the shadow of summer’s wall
and the knees of an unemployed man
                wrapped up in arms.

Love of a paisley rug
When it knocks the dust off of shoes
and a helmet
when they wash a handkerchief in it

Love of rice paddies
feet and
leeches

Love of old dogs
and the entreaties of their looks
and at the butchers’ shop,
kicking them away,
the far-away coasts of bones
dead from the thirst of
        hunger

Love of sunset
with its vermilion clouds
and the smell of the flock on willow-lined streets

Love of the carpet workshop
the silent murmur of colors
the thump of wooly blood in the vessels of a knot
and the delicate souls of a finger
trampled underfoot

Love of fall 
with its leaden sky

Love of women on the sidewalk
Their house
Their love
Their shame

Love of grudges
        knives
                and tomorrows

Love of empty casks thundering
down the cobblestone of the sky

Love of the salt smell of sky at port
flying ducks
boat lanterns
and the green crystal of a wave
with its eyes of nightlight

Love of the harvest
and humming sickles

Love of the shouts of another

Love of the carcass of a ram
on a meat-sellers hook
It hangs without a buyer,
        it rots,
                it putrefies

Love of a fish’s red
in a tiled pond

Love of haste
and contemplation
        
Love of man
who dies
        and fades away
soulless in dry earth
handful by handful
        group by group
                load by load
They are buried
        They are buried
                They are
                        buried

Love of silence, humming, and shouting

 
Love of the prison of poetry
with its heavy chains
—the chains of words
the chains of rhymes…

*

This is how I go:
in a prison that is my own
in chains on the foot
in the blink of an eye
with certainty, shoulder to shoulder with my conquest
from the bud of a smile a stupid image on the wall of yesterday
until the red blossom of a shirt
                on the bush of an execution:
Until tomorrow!

*

 
That’s how I am:
Living in a castle of epics full of pride
The arrogant neighing of an angry wild horse
        on the cobblestone of fate’s alley
a word blowing
        in the storm of the great anthem of a history
locked up
        in the prison of a grudge
a flash
        on the dagger of a retribution
and a red blossom of a shirt
beside the road of tomorrow today’s slaves are on.

سنگ می‌کشم بر دوش،
سنگِ الفاظ
سنگِ قوافی را.
و از عرق‌ريزانِ غروب، که شب را
 
در گودِ تاريک‌اش
    می‌کند بيدار،
و قيراندود می‌شود رنگ
در نابينايی‌یِ تابوت،
و بی‌نفس‌می‌ماند آهنگ
از هراسِ انفجارِ سکوت،
 
 
من کارمی‌کنم
    کارمی‌کنم
        کار
و از سنگِ الفاظ
    برمی‌افرازم
استوار
    ديوار،
تا بامِ شعرم را بر آن نهم
تا در آن بنشينم
در آن زندانی شوم…
 
من چنين‌ام، احمق‌ام شايد!
 
که می‌داند
    که من بايد
سنگ‌هایِ زندان‌ام را به‌دوش‌کشم
به‌سانِ فرزندِ مريم که صليب‌اش را،
 
و نه به‌سانِ شما
 
که دسته‌یِ شلاقِ دژخيم‌ِتان را می‌تراشيد
    از استخوانِ برادرِتان
و رشته‌یِ تازيانه‌یِ جلادِتان را می‌بافيد
    از گيسوانِ خواهرِتان
و نگين به دسته‌یِ شلاقِ خودکامه‌گان می‌نشانيد
از دندان‌هایِ شکسته‌یِ پدرِتان!

و من سنگ‌هایِ گرانِ قوافی را بردوش‌می‌برم
 
و در زندانِ شعر
    محبوس‌می‌کنم خود را
به‌سانِ تصويری که در چارچوب‌اش
    در زندانِ قاب‌اش.
 
 
و ای بسا
    که تصويری کودن
        از انسانی ناپخته
از منِ ساليانِ گذشته
    گم‌گشته
که نگاهِ خُردسالِ مرا دارد
    در چشمان‌اش،
و منِ کهنه‌تر به‌جانهاده‌است
 
تبسمِ خود را
    بر لبان‌اش،
و نگاهِ امروزِ من بر آن چنان است
که پشيمانی
به گناهان‌اش!
 
تصويری بی‌شباهت
که اگر فراموش‌می‌کرد لب‌خندش را
 
و اگر کاويده‌می‌شد گونه‌های‌اش
    به جست‌وجویِ زنده‌گی
و اگر شيار برمی‌داشت پيشانی‌اش
از عبورِ زمان‌هایِ زنجيرشده با زنجيرِ برده‌گی
می‌شد من!
 
می‌شد من
عيناً!
می‌شد من که سنگ‌هایِ زندان‌ام را بردوش
می‌کشم خاموش،
و محبوس‌می‌کنم تلاشِ روح‌ام را
در چارديوارِ الفاظی که
 
می‌ترکد سکوت‌ِشان
    در خلاءِ آهنگ‌ها
که می‌کاود بی‌نگاهِ چشم‌ِشان
    در کويرِ رنگ‌ها…
 
می‌شد من
عيناً!
می‌شد من که لب‌خنده‌ام را ازيادبرده‌ام،
و اينک گونه‌ام…
و اينک پيشانی‌ام…

 

چنين‌ام من
ــزندانی‌یِ ديوارهایِ خوش‌آهنگِ الفاظِ بی‌زبان‌ــ
چنين‌ام من!
تصويرم را در قاب‌اش محبوس‌کرده‌ام
و نام‌ام را در شعرم
و پای‌ام را در زنجيرِ زن‌ام
و فردای‌ام را در خويشتنِ فرزندم
و دل‌ام را در چنگِ شما…
 
در چنگِ هم‌تلاشیِ با شما
    که خونِ گرم‌ِتان را
به سربازانِ جوخه‌یِ اعدام
    می‌نوشانيد
که از سرما می‌لرزند
و نگاه‌ِشان
انجمادِ يک حماقت است.
 
شما
که در تلاشِ شکستنِ ديوارهایِ دخمه‌یِ اکنونِ خويش‌ايد
 
و تکيه‌می‌دهيد از سرِ اطمينان
    بر آرنج
مِجری‌یِ عاجِ جمجمه‌تان را
و از دريچه‌یِ رنج
چشم‌اندازِ طعمِ کاخِ روشنِ فرداتان را
در مذاقِ حماسه‌یِ تلاش‌ِتان مزمزه‌می‌کنيد.
 
شما…
و من…
شما و من
و نه آن ديگران که می‌سازند
 
دشنه
    برایِ جگرِشان
زندان
    برایِ پيکرِشان
رشته
    برایِ گردن‌ِشان.
 
و نه آن ديگرتران
که کوره‌یِ دژخيمِ شما را می‌تابانند
با هيمه‌یِ باغِ من
و نانِ جلادِ مرا برشته‌می‌کنند
در خاکسترِ زادورودِ شما.

 

و فردا که فروشدم در خاکِ خون‌آلودِ تب‌دار،
تصويرِ مرا به‌زيرآريد از ديوار
از ديوارِ خانه‌ام.
تصويری کودن را که می‌خندد
در تاريکی‌ها و در شکست‌ها
به زنجيرها و به دست‌ها.
 
و بگوييدش:   
    «  تصويرِ بی‌شباهت!
        به چه خنديده‌ای؟»
و بياويزيدش
    ديگر بار
واژگونه
رو به ديوار!
 

و من هم‌چنان می‌روم
با شما و برایِ شما
ــبرایِ شما که اين‌گونه دوستارِتان هستم.ــ
و آينده‌ام را چون گذشته می‌روم سنگ‌بردوش:
سنگِ الفاظ
سنگِ قوافی،
تا زندانی بسازم و در آن محبوس‌بمانم:
زندانِ دوست‌داشتن.
دوست‌داشتنِ مردان
و زنان
 
دوست داشتنِ نی‌لبک‌ها
    سگ‌ها
        و چوپانان
 
دوست‌داشتنِ چشم‌به‌راهی،
 
و ضرب‌انگشتِ بلورِ باران
    بر شيشه‌یِ پنجره
 
 
دوست‌داشتنِ کارخانه‌ها
    مشت‌ها
        تفنگ‌ها
 
دوست‌داشتنِ نقشه‌یِ يابو
با مدارِ دنده‌های‌اش
با کوه‌هایِ خاصره‌اش،
و شطِّ تازيانه
با آبِ سرخ‌اش
 
دوست‌داشتنِ اشکِ تو
    برگونه‌یِ من
و سُرورِ من
    بر لب‌خندِ تو
 
دوست‌داشتنِ شوکه‌ها
گزنه‌ها و آويشنِ وحشی،
و خونِ سبزِ کلروفيل
بر زخمِ برگِ لگدشده
دوست‌داشتنِ بلوغِ شهر
و عشق‌اش
دوست‌داشتنِ سايه‌یِ ديوارِ تابستان
 
و زانوهایِ بيکاری
    در بغل
 
دوست‌داشتنِ جِقّه
وقتی که با آن غبار از کفش بسترند
و کلاه‌خود
وقتی که در آن دستمال بشويند
دوست‌داشتنِ شالی‌زارها
پاها و
زالوها
دوست‌داشتنِ پيری‌یِ سگ‌ها
و التماسِ نگاه‌ِشان
و درگاهِ دکّه‌یِ قصابان،
تيپاخوردن
و بر ساحلِ دور افتاده‌یِ استخوان
 
از عطشِ گرسنه‌گی
    مردن
 
دوست‌داشتنِ غروب
با شنگرفِ ابرهای‌اش،
و بویِ رمه در کوچه‌هایِ بيد
دوست‌داشتنِ کارگاهِ قالی‌بافی
زمزمه‌یِ خاموشِ رنگ‌ها
تپشِ خونِ پشم در رگ‌هایِ گِرِه
و جان‌هایِ نازنينِ انگشت
که پامال‌می‌شوند
دوست‌داشتنِ پاييز
با سرب‌رنگی‌یِ آسمان‌اش
دوست‌داشتنِ زنانِ پياده‌رو
خانه‌شان
عشق‌ِشان
شرم‌ِشان
 
دوست‌داشتنِ کينه‌ها
    دشنه‌ها
        و فرداها
 
دوست‌داشتنِ شتابِ بشکه‌هایِ خالی‌یِ تُندر
بر شيبِ سنگ‌فرشِ آسمان
دوست‌داشتنِ بویِ شورِ آسمانِ بندر
پروازِ اردک‌ها
فانوسِ قايق‌ها
و بلورِ سبزرنگِ موج
با چشمانِ شب‌چراغ‌اش
دوست‌داشتنِ درو
و داس‌هایِ زمزمه
دوست‌داشتنِ فريادهایِ ديگر
دوست‌داشتنِ لاشه‌یِ گوسفند
بر چنگکِ مردکِ گوشت‌فروش
 
که بی‌خريدار می‌ماند
    می‌گندد
        می‌پوسد
 
دوست‌داشتن قرمزی‌یِ ماهی‌ها
در حوضِ کاشی
دوست‌داشتنِ شتاب
و تامل
دوست‌داشتنِ مردم
 
که می‌ميرند
    آب‌می‌شوند
و در خاکِ خشکِ بی‌روح
 
 
دسته دسته
    گروه گروه
        انبوه انبوه
فرومی‌روند
    فرومی‌روند
        و فرو
            می‌روند
 
دوست‌داشتنِ سکوت و زمزمه و فرياد
دوست‌داشتنِ زندانِ شعر
 
با زنجيرهایِ گران‌اش:     
    ــ    زنجيرِ الفاظ
        زنجيرِ قوافی…

و من هم‌چنان می‌روم:
در زندانی که با خويش
در زنجيری که با پای
در شتابی که با چشم
در يقينی که با فتحِ من می‌رود دوش‌بادوش
از غنچه‌یِ لب‌خندِ تصويرِ کودنی که بر ديوارِ ديروز
 
تا شکوفه‌یِ سرخِ يک پيراهن
    بر بوته‌یِ يک اعدام:
تا فردا!
 

 

چنين‌ام من:
قلعه‌نشينِ حماسه‌هایِ پر از تکبر
 
سُم‌ضربه‌یِ پرغرورِ اسبِ وحشی‌یِ خشم
    بر سنگ‌فرشِ کوچه‌یِ تقدير
 
 
کلمه‌یِ وزشی
    در توفانِ سرودِ بزرگِ يک تاريخ
محبوسی
    در زندانِ يک کينه
برقی
    در دشنه‌یِ يک انتقام
و شکوفه‌یِ سرخِ پيراهنی
در کنارِ راهِ فردایِ برده‌گانِ امروز.

Aḥmad Shāmlū , Qaṭʿnāmah, 4th ed. (Tihrān: Intishārāt-i Murvārīd, 1964 [1985])